Auteur: Nelleke Plomp n.a.v. haar afstudeeronderzoek: Jongeren en preken,    Betrokkenheid is verantwoordelijkheid van predikant én jongere

‘Wanneer denk jij bij een preek: ‘Wauw, dat gaat over mij!’?’, vroeg ik jongeren van de Hervormde Gemeente Sliedrecht. ‘Wanneer denk jíj dat eigenlijk?’, kaatste een meisje de bal terug. Terwijl ik zocht naar de juiste woorden, gingen mijn gedachten terug naar mijn eigen jeugd. Hoe ik opgroeide onder preken van ds. C. Blenk die zich liet verrassen door het Woord en deze verrassingen op open wijze met ons deelde. ‘Ik geef het voor beter’ en ‘daar moet u thuis maar eens over doorpraten’, zei hij dan. De lijnen die hij trok tussen wat hij in de Bijbel las en het heden. Ik leerde dat geloven een ontdekkingstocht is die alles te maken heeft met het leven nu. Niet elke preek was raak, maar met grote regelmaat voelde mijn jongere ik zich betrokken bij de preek. Het zou zomaar kunnen dat in die Delftse kerkbanken het verlangen ontstond dat jongeren tijdens de preek Gods liefdevolle aanwezigheid ervaren en aangespoord worden om Jezus te volgen. Dit verlangen is de basis onder het onderzoek naar betrokkenheid van jongeren bij de preek.

De kerkdienst is een van de weinige plekken waar mensen van alle leeftijden en met diverse achtergronden samenkomen om God en elkaar te ontmoeten. Waar ze samen luisteren naar de Bijbel en zich meestal kunnen laten inspireren door een preek. De combinatie jongeren en preek is echter steeds minder vanzelfsprekend. Ook in Sliedrecht, het dorp waar het onderzoek naar betrokkenheid van jongeren bij de preek zich afspeelt, staat bij de meeste jongeren de kerkdienst niet wekelijks op het programma. Dat geldt ook voor jongeren die volop bij de kerk betrokken zijn en oprecht geloven. Toch geloof ik dat de preek een krachtig middel is waardoor God kan spreken, ook tegen jongeren. Wat zou het mooi zijn als de jongeren die er zijn zich betrokken weten, actief luisteren en vol nieuwe geloofsenergie de kerk verlaten.

Als verbindend specialist vieren bij JOP, Jong Protestant, zoek ik naar wegen tussen theorie en praktijk, verbindingen tussen theologie, wetenschap en de dagelijkse – wekelijkse – praktijk in een gemeente. In dit onderzoek ben ik daarom samen met jongeren, predikant en jeugdleiding uit Sliedrecht op zoek gegaan naar manieren waarop jongeren zich betrokken weten bij de preek. Verrassend was dat ‘een goede preek ervaren’ ook voor jongeren niet alleen als de verantwoordelijkheid van de predikant gezien wordt, maar dat zij voor zichzelf hierin ook een belangrijke taak zien. Het begint met wederzijdse openheid van predikant en jongeren voor elkaar en het Woord. Vanuit deze ontvankelijke basishouding kan gewerkt worden aan een heldere opbouw met herkenbaar taalgebruik en een goede structuur van de preek. Daarnaast zijn raakvlakken met de leefwereld en praktische toepasbaarheid van cruciaal belang.  Een preek moet betekenis kunnen krijgen in het leven van jongeren. In Sliedrecht leverde de aandacht voor de preek en elkaar een mooie beweging op en een lijst met praktische tips. Ogenschijnlijk kleine veranderingen waarachter een vernieuwde manier van denken schuilgaat.

De bevindingen vanuit theorie en praktijk en de ideeën die de Sliedrechtse jongeren, hun jeugdleiding en predikant daarop samen met mij ontwikkelden, zijn interessant en bruikbaar voor alle gemeenten die zoeken naar wegen om jongeren bij de preek te betrekken. Het is mijn verlangen dat dit onderzoek bijdraagt aan betrokken jongeren bij de preek. Aan het gesprek in de gemeenten tussen jeugdouderlingen, predikanten, jeugdleiders en jongeren. Dat zij samen werken aan een klimaat waarin jongeren zeggen: ‘Ik blijf luisteren naar deze preek. Het gaat over mij en heeft betekenis voor mijn leven.’

Meer weten over dit onderzoek? Mailadres: n.plomp@protestantsekerk.nl

Wilt u als predikant met dit onderwerp aan de slag? Kom dan op donderdag 4 oktober naar de studiebijeenkomst in Sliedrecht met o.a. Nelleke Plomp, dr Kees van Ekris en ds. Johan Sparreboom . Meer informatie en aanmelden via https://www.protestantsekerk.nl/actueel/evenementen/studiebijeenkomst-jongeren-en-de-preek

Auteur: Mark Pasman n.a.v. zijn afstudeeronderzoek “Ik ga trouwen”. 

Het was eindelijk zover! Onze relatie kwam eindelijk op dat punt waarop we de volgende stap kunnen wagen. Ik ging op mijn knieën voor haar en ze zij: ja! Iedereen mag het weten. We waren zo ongelooflijk blij toen. De laatste tijd merk ik dat ik daar nog vaak aan terug denk. Begrijp me niet verkeerd maar ik ben best gelukkig. Het is alleen niet wat ik er van had verwacht. Nadat we ons eerste jaar samen waren, en de roze wolk vertrokken was, werd het soms best wat lastig. Het blijkt dat aandacht voor elkaar hebben en de tijd nemen voor elkaar soms niet zo goed samen gaan met een drukke baan en een gezin. Toch loop ik er nog wel eens tegenaan dat een huwelijk niet helemaal is wat ik er van verwacht had. Maar dat ontdek ik eigenlijk ook nu pas. Ik weet niet zo goed hoe lang ik dit eigenlijk nog kan volhouden..

Een verhaal wat maar al te vaak voorkomt tegenwoordig. Elkaar niet begrijpen, weinig tijd hebben voor elkaar, niet gezien worden en weinig idee hebben wat het huwelijk nu werkelijk inhoud. We hebben bergen boeken op de plank liggen over getrouwd zijn. Sommige houden een mooi beeld voor en anderen schuiven een harde realiteit in je gezicht. Maar sluit dit wel aan bij de praktijk.

Wat betekend het huwelijk voor jou eigenlijk? Heb je daar wel eens bij stil gestaan? Uit mijn onderzoek bleek namelijk dat heel veel stellen eigenlijk maar wat doen. Ze proberen het huwelijk te overleven en spreken er nauwelijks over met elkaar. Neem jij nog de tijd om stil te staan bij wat je partner werkelijk denkt? Het is goed om daar over na te denken en samen over te praten. Het hoeft niet vaak te zijn, maar het is belangrijk dat je samen de vinger aan de pols houd.

Communicatie is de sleutel. Dat is wel duidelijk voor iedereen tegenwoordig. Het zorgen dat beiden gezien en gehoord worden. Maar ook het man en vrouw zijn is heel belangrijk. Die beiden verschillen nog wel eens in behoeften of in manieren waarop ze elkaar begrijpen. Uit ervaring kan ik zeggen dat ik de plank nog wel eens mis sla. Al ben ik vrij nuchter als man en heb ik de neiging emoties over het hoofd te zien of te bagatelliseren. Ik hoor sommigen al roepen dat ik stereo typen gebruik. Toch blijft het terugkomen dat het de ervaring is van de meeste ondervraagde stellen. Voelt je partner zich eigenlijk wel man of vrouw naast jou? Of heb je hier eigenlijk nog nooit bij stil gestaan misschien?

Het is belangrijk te weten waarom je doet wat je doet en te weten waar je aan begint op dat ene mooie moment waarop je beiden ja zegt. Sta daarom eens stil bij wat het huwelijk betekend, hoe jullie dit beleven en praat daar eens samen over! Je zult niet de eerste zijn die verbaast is hoe prettig het kan zijn om hier samen in verder te groeien!

Auteur: Reinske Reekers-de Vries n.a.v. haar afstudeeronderzoek.

Paulus roept ons op om de nieuwe mens aan te doen, te leven door de Geest en de oude mens af te leggen, het leven vanuit ons oude ik. Maar wat als je zo innerlijk verwond bent geraakt in het leven, dat je dat niet kunt?  

Door pastorale gesprekken die ik voerde tijdens stages kwam ik in aanraking met de gebrokenheid van mensen en kreeg ik het verlangen om me te verdiepen in het gedachtegoed over genezend gebed. Dit is een vorm van charismatisch pastoraat en kan een weg bieden tot genezing van innerlijke gebrokenheid. 

Onderzoek naar genezend gebed 
In kerken komt steeds meer belangstelling voor het werk en de gaven van de heilige Geest, waaronder het bidden voor innerlijke genezing. Dit raakt ook het werkveld van de pastoraal werker, bijvoorbeeld doordat gemeenteleden conferenties bezoeken. De pastoraal werker wordt uitgedaagd om hier adequaat en hoopvol op te anticiperen. Om die reden raakt deze ontwikkeling ook de beroepsidentiteit van de pastoraal werker.  

In nauw overleg met het lectoraat ‘Geloven in context’ heb ik daarom onderzocht op welke manier het onderwijs in de Beroepsspecialisatie Pastoraal werk kan worden verrijkt met het gedachtegoed over genezend gebed. Ik heb me verdiept in de achtergrond en inhoud van genezend gebed en wat een pastoraal werker nodig heeft om met genezend gebed te kunnen werken. Daarnaast heb ik mensen geïnterviewd over hun ervaringen met genezend gebed in hun beroepspraktijk en gekeken naar wat dit betekent voor hun beroepsidentiteit.  

Ik ontdekte hoe het bidden voor innerlijke genezing is ontstaan vanuit de Bijbelse geschiedenis en gericht is op Gods koninkrijk en het nieuwe leven door de Geest.  

In genezend gebed worden iemands verwondingen bij God gebracht zodat Hij ze kan genezen. Uit de interviews bleek dat genezend gebed een onderwerp is dat respondenten persoonlijk raakt en bezighoudt. De manier waarop ze ermee in aanraking zijn gekomen verschilt, maar het ontdekken van genezend gebed heeft zowel impact op hun persoonlijke geloofsleven als op de inhoud en hun manier van werken. Het bidden met mensen en/of het lesgeven over innerlijke genezing maakt een (groot) deel uit van ieders beroepspraktijk. De meerwaarde van genezend gebed wordt onder meer gezien in het mensen helpen door hun blokkades heen te breken en het heel bewust inzetten van de relatie tussen mensen en God.  

Advies
Ik heb in mijn onderzoek geconstateerd dat genezend gebed de beroepsidentiteit van de pastoraal werker kan versterken. Genezend gebed vraagt deels andere bekwaamheden dan nu in de opleiding worden aangeleerd. Mijn advies is om in de opleiding hier meer aandacht aan te besteden. 

 Als je wilt reageren of interesse hebt in mijn onderzoek kun je mailen naar relidv@gmail.com. 

Auteur: Anny Hutten-Mateboer n.a.v. afstudeeronderzoek naar ‘Pastoraat in de kleine groepen’.

‘Ik voel mij veilig in mijn kring en kan alles bespreken dat mij bezighoudt.’
‘Persoonlijke zaken deel ik bij voorkeur niet met mijn kring.’
‘Ik deel regelmatig lief en leed met mijn kring.’ ‘Als ik relatieproblemen had, zou ik dat niet met mijn kring delen.’

 Dit zijn zo een paar reacties als je mensen vraagt naar hun ervaringen met het delen van lief en leed in de kleine groepen in de gemeente.
De ervaringen zijn heel verschillend, terwijl na onderzoek blijkt dat iedereen het belangrijk vindt om voor elkaar te zorgen en met elkaar mee te leven in de gemeente van Christus. De oproep van Paulus om ‘elkaars lasten te dragen’, wordt door iedereen bevestigt. De opdracht van Petrus om ‘elkaar lief te hebben’, wordt door iedereen als vanzelfsprekend gezien. Maar hoe gaat het nu echt in de praktijk? Durven we ons persoonlijke leven te delen met een groepje gemeenteleden? Voelen we zo vertrouwd en veilig bij elkaar, dat we elkaars hulp en troost opzoeken?

Onderling pastoraat
Sinds een paar jaar is de gemeente verdeeld in kleine groepen, die regelmatig bij elkaar komen. Het doel was dat de gemeente in kleine groepen beter naar elkaar kon omzien en met elkaar meeleven. Het was nu tijd om eens te onderzoeken hoe het onderling pastoraat nu functioneert in de kleine groepen.

Alles delen?
Na onderzoek blijkt dat mensen wel regelmatig iets delen uit hun leven, maar dat ook veel mensen niet zomaar alles vertellen. Ook al voelen de meeste mensen zich veilig, toch is het moeilijk om van alles te delen. Sommige onderwerpen zullen de meeste mensen nooit delen met hun kleine groep. Maar we zijn toch één lichaam, moeten we niet juist in de gemeente alles kunnen vertellen aan elkaar? We hoeven niet te streven naar een gemeente waarin we alles met elkaar moeten delen. We leven in een gebroken wereld, we zijn allemaal verschillend en we hebben andere dingen meegemaakt in ons leven. Dat heeft allemaal invloed op onze eigen manier van delen en vertrouwen.

Doen!
Moeten we ons dan neerleggen bij de situatie, zoals die nu ervaren wordt? Nee, zeker niet! In mijn onderzoek heb ik de bijbelse gegevens over pastoraat gelegd naast de ervaringen uit de praktijk. Ook in deze gebroken wereld kunnen we in de gemeente groeien in de zorg voor elkaar. Uit mijn onderzoek volgen dan ook aanbevelingen voor de kerkenraad en de kringen. Praktische tips hoe we de zorg voor elkaar kunnen vormgeven, vaardig worden in het voeren van een gesprek, samen groeien in het leven met Christus, zijn allemaal manieren waarop de groep de onderlinge band kan versterken en de onderlinge zorg kan groeien. Samen, bij een open bijbel en met gevouwen handen.

Meer informatie kunt u opvragen via mail bij annyhutten@hotmail.com.

Auteurs: Anne Hoogendijk en Fleur van Snippenberg n.a.v. hun afstudeeronderzoek.

“In de Bijbel staat dat geslachtsgemeenschap voor het huwelijk niet mag” maar ook “Als je zeker weet dat je gaat trouwen mag je wel geslachtsgemeenschap hebben”. Dit zijn twee uitspraken van tieners. Ogenschijnlijk lijken de uitspraken van deze tieners ver uit elkaar te liggen. Maar is dat ook zo?

 Seksualiteit
Seksualiteit is een onderwerp wat ieder mens bezighoudt. Waarom? Omdat God ons als seksuele wezens heeft geschapen. Seksualiteit heeft een plek in het paradijs maar na de zondeval is de omgang met seksualiteit veranderd. In het Westen wordt vandaag de dag weinig rekening gehouden met hoe God seksualiteit bedoeld heeft.

Tieners en seksualiteit
Tieners staan midden in deze wereld. In hun zoektocht naar wie zij zijn als persoon en wat hun normen en waarden zijn komt ook het onderwerp seksualiteit naar voren. De tieners die in zich in begeven in de context van de HGJB geven aan dat ze de Bijbel duidelijk vinden over seksualiteit, maar dat ze niet weten wat er in de Bijbel staat over dit onderwerp. Ze willen hier duidelijkheid over en wat hun betreft mogen kerken of christelijke organisaties het vaker over seksualiteit hebben. De tieners zijn op zoek.

Thema’s en vragen
Drie thema’s omtrent seksualiteit houden de tieners uit ons onderzoek bezig:

1. Seksualiteit en de Bijbel
2. Verliefdheid
3. Abortus
   Het eerste thema komt niet als een verrassing, zoals we hierboven al schreven. Verliefdheid is gekozen omdat tieners zich afvragen hoe ze weten dat ze verliefd zijn en hoe ze erachter komen dat iemand verliefd op hen is. Abortus is gekozen vanwege de ethische kant: mag je abortus plegen en wat zegt de Bijbel erover?

Normen en waarden
De tieners die in onze introductie aan het woord kwamen kennen toch meer overeenkomsten dan gedacht. Ondanks dat tieners hun normen en waarden nog aan het vormen zijn, hebben ze al een aantal hiervan gevormd of overgenomen van hun omgeving. Ten eerste zijn er volgens de tieners voorwaarden nodig om geslachtsgemeenschap te hebben. Deze voorwaarden variëren van het vertrouwen van elkaar tot aan alleen geslachtsgemeenschap binnen het huwelijk. Een tweede waarde is dat tieners het belangrijk vinden wat de Bijbel zegt over seksualiteit. Een derde waarde is dat ze over seksualiteit praten of hier voor openstaan. Ouders spelen een belangrijke rol, maar ook school, vrienden en broers of zussen. En niet onbelangrijk: tieners willen dat het thema seksualiteit vaker terugkomt in de kerk, op welke manier dan ook.

Durven wij seksualiteit bespreekbaar te maken?
Voor de ontwikkeling van tieners is het belangrijk dat er over seksualiteit gesproken wordt. Te midden van alle informatie die ze meekrijgen vanuit de sociale media en de maatschappij hebben wij als christenen een ander geluid dat we kunnen laten horen. God heeft seksualiteit geschapen als iets goeds en dat Hij wil dat we er op een juiste manier mee omgaan. Durven wij het gesprek over seksualiteit aan te gaan met tieners? Durven we met ze op zoek te gaan naar wat er in de Bijbel staat over dit onderwerp? Durven we ons kwetsbaar op te stellen en te vertellen hoe we hier zelf mee omgaan?

Meer weten over ons onderzoek? Stuur dan een mailtje naar annehoogendijk@hotmail.com of fleur_van_snippenberg@hotmail.com.

Anne Hoogendijk & Fleur van Snippenberg

Auteur: Tsjikke Bloem n.a.v. haar afstudeeronderzoek.

Vooraf: Voor de geestelijke verzorg(st)ers van Opella heb ik mijn afstudeeronderzoek gedaan, met als hoofdvraag:  Wat is de behoefte aan en het belang van zingevingsbegeleiding bij revaliderende ouderen van de revalidatiecentra van Opella en hoe kan de zingevingsbegeleiding in de revalidatiezorg geïmplementeerd worden?

Een onderdeel van mijn onderzoek gaat over de verbinding tussen zingeving en gezondheid. Graag neem ik jullie mee op een korte reis om erachter te komen of aandacht voor zingeving daadwerkelijk invloed heeft op de gezondheid van mensen.

 Zingeving in een concentratiekamp
Te beginnen bij Viktor Frankl hij was een Joodse psychiater uit Oostenrijk. Hij werd met zijn vrouw gedeporteerd naar een concentratiekamp en ontwikkelde hier de visie dat het geven van zin aan het eigen leven, de diepste behoefte van de mens en tegelijkertijd de sterkst gezond makende kracht is. In het concentratiekamp observeerde hij de mensen die nieuw aangekomen waren van het transport en merkte op dat hij dacht: “Die haalt het en die haalt het niet’. Dat bleek te kloppen. Frankl vroeg zich af wat het was dat hij zag aan de mensen, van wie hij dacht: “Die haalt het”. Het bleek om mensen te gaan die leefden vanuit een bepaald levensmotief of voor een bepaald persoonlijk doel, dat hun leven zin gaf. Die mensen bleken de vreselijke omstandigheden veel beter te overleven dan mensen die niet leefden vanuit een bepaalde persoonlijke zingeving, maar vanuit conventies en uiterlijkheden.

Zingeving is bevorderlijk voor de gezondheid
Later zijn ook nog vergelijkbare conclusies getrokken zoals de Amerikaanse-Israëlische sociologisch onderzoeker Aaron Antonovsky. Door middel van een soortgelijk onderzoek onder mensen die in een concentratiekamp hadden verbleven ontdekte hij drie belangrijke karaktereigenschappen namelijk:

• Inzicht in de eigen situatie.
• Het gevoel om tenminste ergens nog greep op te hebben.
• Het beleven van zingeving.

Van deze drie eigenschappen was volgens hem de zingeving de belangrijkste. Antonovsky ontwikkelde hiermee in 1979 zijn visie op salutogenese, het gezondheid bevorderende in de mens.

Positieve gezondheid
Als laatste wil ik graag naar de visie op zingeving en gezondheid van ex-huisarts Machteld Huber kijken. Volgens Machteld Huber is de definitie van gezondheid het volgende: “Gezondheid als het vermogen zich aan te passen en een eigen regie te voeren, in het licht van de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven.” Naast de fysieke aspecten van ziek-zijn, spelen ook sociale relaties en zingeving een rol. Dit zijn manieren waarop mensen met hun ziekte leren omgaan, ook als de patiënt niet helemaal genezen kan worden. Hieruit blijkt dat zingeving expliciet deel uitmaakt van de gezondheidszorg. Met deze definitie wordt erkend dat zingeving onlosmakelijk verbonden is met het ervaren van gezondheid.

Kortom wil ik stellen, dat zingeving verweven is in het gehele leven van de mens dus is het ook van belang dat er aandacht besteed wordt aan zingeving tijdens ziekte en gebrokenheid.

Bent u nieuwsgierig geworden naar het gehele onderzoek of heeft u vragen. Neem dan gerust contact op.
Tsjikke Bloem
E-mail: tsjikkemartsjebloem@msn.com